Κυριακή, Νοεμβρίου 30, 2014

Τι να σε κάνω

Τι να σε κάνω αν είσαι σε θέση με δεμένα μάτια να λύσεις και να ξανασυναρμολογήσεις το μηχανισμό των Αντικυθήρων, άμα δε μπορείς να καταλάβεις για ποιό στα κομμάτια λόγο μπορεί να έρχονται οι καραβιές των Σύρων προσφύγων στην Ελλάδα και υποψιάζεσαι πως τους στέλνει ο Τζορτζ Σόρος;

Άχρηστος είσαι.

Και τι να σε κάνω αν παίζεις στα δάχτυλα τη μονή, την πρόοδο και την επιστροφή κι αν έχεις στενές παρτίδες με τις ενάδες και το Έν και κατέχεις πλήρως τη μέθεξη και τη συμπάθεια και τις υποστάσεις και τους διάκοσμους και τα μετέχοντα και τα μετεχόμενα και τα μεριστά και τα αμέριστα τη στιγμή που είσαι σχεδόν βέβαιος ότι όλο το χάος στον κόσμο γύρω συμβαίνει επειδή εξυφαίνεται ένα μυστικό σχέδιο αφελληνισμού της Ελλάδας;

Άχρηστος είσαι.

Άσμα.
Τι να σε κάνω γαλανή; Να γίνεις μαυρομάτα.


Παρασκευή, Νοεμβρίου 28, 2014

Ο κύριος Τίποτα

... που τον είδα να τουρτουρίζει και να κρυώνει, αλλά και να ξεσπαθώνει και να ετοιμάζεται να ψηφίσει Κολοκοτρώνη κλπ κλπ

Τετάρτη, Νοεμβρίου 26, 2014

ΑΛΑΜΠΟΥΡΝΕΖΙΚΑ Ή Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΩΝ ΣΗΜΕΡΙΝΩΝ ΚΟΥΛΤΟΥΡΙΑΡΗΔΩΝ

Ένα εξαιρετικό κείμενο του Ντίνου Χριστιανόπουλου. 

Κουλτουριάρηδες είναι οι διανοούμενοι που δίνουν μεγαλύτερη σημασία στη γνώση και την πληροφόρηση και λιγότερη στο αίσθημα και το βίωμα. Ότι έμαθαν ή δεν έμαθαν έχει γι' αυτούς μεγαλύτερη αξία από τη σκέψη. Κουλτουριάρηδες βρίσκονται σ' όλες τις εποχές.
Στην αρχαία Ελλάδα τους κοροϊδεύει πολύ άσχημα ο Αριστοφάνης επειδή χρησιμοποιούσαν πάντα καινούριες και παράξενες λέξεις για να ξιπάσουν τον κόσμο. Και οι σοφιστές ήταν ένα είδος κουλτουριάρηδων της εποχής τους, γιατί έδωσαν πολλή σημασία στη γνώση και όχι στη σωστή κρίση.
Αλλά και παλαιότερα όταν λέγαμε «οι διανοούμενοι» ή «οι άνθρωποι των γραμμάτων» νιώθαμε κάτι σαν δυσφορία και ενόχληση, γιατί καταλαβαίναμε ότι αυτοί οι άνθρωποι είχαν ξεφύγει πολύ από τη ζωή εν ονόματι δήθεν της τέχνης. Αυτοί νομίζανε ότι, επειδή ήτανε άνθρωποι των γραμμάτων, έπρεπε να μιλούν με ειδικό λεξιλόγιο, να καταλαβαίνονται μεταξύ τους, κι ας μην τους καταλαβαίνουν οι άλλοι.
Σε τελική ανάλυση, οι κουλτουριάρηδες είναι ψευτομορφωμένοι. Μόνο ένας ψευτομορφωμένος μπορεί να χρησιμοποιεί λεξιλόγιο που ξιπάζει και ξαφνιάζει, ή να μεταχειρίζεται ωραίες λέξεις και φράσεις για να κάνει εντύπωση, ενώ καταβάθος δεν κατέχει τη γλώσσα και δεν την χρησιμοποιεί σωστά.
Αυτό που σήμερα αποκαλούμε γλώσσα των κουλτουριάρηδων, είναι ένα κουρκούτι από νεόκοπες λέξεις, από ξένες αμετάφραστες λέξεις και από λέξεις παρμένες από διάφορες επιστήμες, λ.χ. «η μεταστοιχείωση της ντεμί νομενκλατούρας».
Μ' ένα τέτοιο κουρκούτι στο τέλος δε βγάζουν νόημα ούτε αυτοί, ούτε φυσικά κι εμείς. Ας πάρουμε για παράδειγμα τη λέξη «δομή» που αναφέρεται στον χώρο, ενώ η λέξη «διαδικασία» αναφέρεται στον χρόνο. Τι θα λέγατε όμως αν ξαφνικά διαβάζατε «δομικές διαδικασίες» ή «διαδικαστικές δομές»;
Ρωτήθηκαν κάποιοι να τις εξηγήσουν, μα δεν μπόρεσε κανείς. Γιατί όπως καταλαβαίνετε, πρόκειται για μπαρούφες. Τι μπορεί λοιπόν να σημαίνουν οι δύο αυτές φράσεις, όταν στην καθεμία το επίθετο αναιρεί το ουσιαστικό; Αλλά τι θα λέγατε αν αυτή η φράση γινόταν ολόκληρη πρόταση;
Διαβάστε λοιπόν: «Όταν οι δομικές διαδικασίες λειτουργούν ανασταλτικά μέσα στον χώρο του μεταμοντέρνου...». Τι να πρωτοσχολιάσει κανείς σ' αυτή τη φράση; Πρώτα πρώτα πόσοι ξέρουν τον όρο «μεταμοντέρνο»; Κι έπειτα, τι ακριβώς συμβαίνει μέσα στον χώρο του «μεταμοντέρνου», εάν λειτουργήσουν ή δε λειτουργήσουν οι «δομικές διαδικασίες»;
Αυτά είναι ακατανόητα και γι' αυτόν που τα γράφει και γι' αυτόν που τα διαβάζει. Είναι αλαμπουρνέζικα. Και σκεφτείτε ότι σαν κι αυτή τη φράση υπάρχουν χιλιάδες, που επαληθεύουν τα τρία χαρακτηριστικά των κουλτουριάρηδων: Πρώτον ότι δεν γνωρίζουν καλά τις λέξεις και τις έννοιές τους (κάποιος έγραφε τη λέξη «ενδιαίτημα» και εννούσε «ένδυμα»!), δεύτερον θέλουν να ξιπάσουν τους άλλους με διάφορες ακαταλαβίστικες λέξεις και τρίτον, δεν έχουν χωνέψει καλά αυτό που λένε.
Χώρια που δεν τα καταφέρνουν ούτε και με το συντακτικό και μπερδεύονται. Βέβαια το μπέρδεμα υπάρχει πρώτα στο μυαλό. Πάντως μ' αυτά και μ' αυτά, καταφέρνουν να κομπλεξάρουν πολλούς, και καμιά φορά όλους, ενώ συντελούν στο να πάει η γλώσσα μας κατά διαόλου.
θα μπορούσε να αναρωτηθεί κάποιος, ότι αφού αποδεχόμαστε την ερμητική γραφή ορισμένων ποιητών, γιατί να μην αποδεχτούμε και τον δυσνόητο τρόπο γραφής των κουλτουριάρηδων; Από μία άποψη, κι ο ποιητής θα έπρεπε, οποιαδήποτε τεχνοτροπία κι αν ακολουθεί, να γράφει κατά τρόπο κατανοητό, για να μπορεί ο αναγνώστης να τον καταλαβαίνει.
Γιατί, τι να την κάνουμε την οποιαδήποτε ποίηση, όταν έχει κοπεί η γέφυρα της επικοινωνίας; Τι να τα κάνουμε τα ερμητικά ποιήματα, όταν δεν τα καταλαβαίνει κανείς; Κι αφού δεν μας λένε τίποτε, πως είναι δυνατόν να μας συγκινήσουν;
Βέβαια ο ποιητής έχει τη δικαιολογία ότι γράφει για να εκφράσει τον εαυτό του, αν και πάλι θα μπορούσε να πει κανείς ότι ένας ποιητής που εκφράζεται ερήμην του αναγνώστη, τι σόι ποιητής είναι; Και αν ο σουρεαλισμός στην πρώτη φράση το παραξύλωσε, τι να πούμε για τους σημερινούς σουρεαλιστές της αρπακόλας, που γράφουν ότι τους κατέβει; Πάντως ο στοχαστής, επειδή δεν έχει καν τη δικαιολογία της έμπνευσης κι επειδή ο στόχος του είναι η συζήτηση με τον αναγνώστη, δεν θα έπρεπε να είναι ακαταλόγιστος σαν τους μοντέρνους ποιητές.
Κάποιοι ισχυρίζονται πως έτσι εμπλουτίζεται η γλώσσα μας, ενώ η απλότητα και η σαφήνεια διατηρούν τη γλώσσα στάσιμη. Αν όμως ο εμπλουτισμός της γλώσσας, γίνεται αιτία για να θριαμβεύσει η ακατανοησία, μήπως θα έπρεπε να προτιμήσουμε κάποιες φυλές τις Αφρικής που συνεννοούνται μόνο με τριακόσιες λέξεις;
Η αιτία του φαινομένου αυτού, οφείλεται όχι μόνο στην ημιμάθεια των περισσότερων κουλτουριάρηδων αλλά και στον εγωισμό τους. Δε θα μπορέσουν ποτέ οι άνθρωποι αυτοί να ακούνε περισσότερο απ' όσο μιλάνε, να σκέφτονται περισσότερο απ' όσο γράφουν, και να περνούν κάθε πληροφορία από το κόσκινο της κρίσης.
Για να συμβεί αυτό θα πρέπει να είναι ταπεινός, να μη νομίζει πως αυτός τα ξέρει όλα και κανείς άλλος. Να μη λέει διαρκώς «εγώ νομίζω», «εγώ πιστεύω», «έχω τη γνώμη», και τα συναφή.Μέσα σ' αυτό το βραχυκύκλωμα ημιμάθειας και εγωισμού, χωρούνε αριστεροί και δεξιοί, εφημερίδες και τηλεόραση, και ορθόδοξοι και νεο-ορθόδοξοι.
Κάποτε ένας κομμουνιστής πιπίλιζε τον Μαρξ και τελικά αποδείχτηκε πως δεν είχε διαβάσει ούτε μια σελίδα από το «Κεφάλαιο». Και πόσοι χριστιανοί δεν έχουν μεσάνυχτα από το ευαγγέλιο; Κι αφήστε εκείνους που δεν διαβάζουν λογοτεχνία, αλλά μόνο τις βιβλιοπαρουσιάσεις, κι έτσι είναι σαν να τα έχουν διαβάσει όλα!
Ας αφήσουμε όμως την πολλή θεωρία κι ας δούμε ένα παράδειγμα κουλτουριάρη. Ας δούμε λ.χ. ένα τεχνοκριτικό σημείωμα που αναφέρεται στη ζωγραφική ενός σπουδαίου καλλιτέχνη. Απολαύστε λοιπόν κριτική ζωγραφικής:

«Η χρονικότητα -στον τάδε ζωγράφο- είναι ψευδαίσθηση, απάτη, διάσπαση, εξαλλαγή, διαστολή υποκειμένου και αντικειμένου, κατακερματισμός και αλλοτρίωση, γι' αυτό κύριο μέλημά του είναι να την εξοστρακίσει αναζητώντας την πρωτογένεια μιας νέας ονοματοθεσίας, μιας ιδιωματικής μορφής, που θα του επιτρέψει την αναδόμηση (βάι, βάι, βάι, κι εδώ αναδόμηση), ενός κόσμου όπου μέσα του, ερωτικά συγκλίνουν τα πάντα, ικανοποιούνται, αποκαθίσταται».

Καταλάβατε τίποτα ή νιώθετε ανεπαρκείς;
Το πιο πιθανό είναι να μην καταλάβατε τίποτα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είστε ανεπαρκείς. Ανεπαρκείς είναι αυτοί που γράφουν τέτοια πράγματα. Αλλά ας αρχίσουμε το ψείρισμα. Πρόκειται ουσιαστικά για μία και μόνη πρόταση. Στην αρχή δίνει την εντύπωση, πως αν το διαβάσεις προσεκτικά, θα βγάλεις κάποιο νόημα. Γελιέσαι, γιατί όσο προχωράς, ακόμη κι εκείνο που υποτίθεται κατάλαβες στην αρχή, ξεχνιέται. Η «χρονικότητα» λοιπόν για τον ζωγράφο μας, είναι «ψευδαίσθηση».
Λογικά, η χρονικότητα πρέπει να έχει σχέση με την έννοια του χρόνου. Τώρα πως ο χρόνος γίνεται χρονικότητα, αυτό είναι ένα από τα μυστήρια των κουλτουριάρηδων. Εδώ έχουμε ένα συγκεκριμένο έργο, ζωγραφιές, υλικά, τεχνοτροπίες, και μόνο στη χρονικότητα βρήκες να σκαλώσεις;
Έστω. Ο χρόνος λοιπόν για τον ζωγράφο μας είναι «ψευδαίσθηση». Είναι όμως και «απάτη». Πως μπορούν αυτά τα δύο να σταθούν πλάι πλάι; Δηλαδή, αν ο χρόνος τον εξαπατά, τότε πως μπορεί ο χρόνος να είναι ψευδαίσθηση; Ακολουθεί η «διάσπαση». Ο χρόνος δηλαδή, πρώτα τον εξαπατάει και τον κοροϊδεύει και ύστερα τον αναγκάζει να διασπαστεί; Και ποιο είναι το υποκείμενο; Διασπάται ο ζωγράφος ή ο ίδιος ο χρόνος είναι διασπασμένος;
Τι από τα δύο συμβαίνει; Ακολουθεί η «εξαλλαγή». Τι σημαίνει εξαλλαγή; Είναι ιατρικός όρος που σημαίνει την μεταβολή των καλοηθών νεοπλασμάτων σε κακοήθη. Δηλαδή ο χρόνος είναι καρκίνος; Καλό κι αυτό: Αμ τότε πως ο καρκίνος είναι ψευδαίσθηση; Παρακάτω γράφει: «διαστολή υποκειμένου και αντικειμένου».
Η φράση ταιριάζει σε φιλοσοφική πραγματεία, όχι σε τεχνοκριτικό σημείωμα. Το κάθε ουσιαστικό απ' αυτά που είδαμε ως τώρα δεν ταιριάζει με το διπλανό του, αλλά το ένα αναιρεί το άλλο. Προχωρώντας, διαβάζουμε «κατακερματισμός και αλλοτρίωση». Ενώ η προηγούμενη φρασούλα «διαστολή υποκειμένου και αντικειμένου», είναι παρμένη από την φιλοσοφία, το «κατακερματισμός και αλλοτρίωση» ανήκει στο σύγχρονο λεξιλόγιο των κουλτουριάρηδων.
Συνοψίζοντας: Η χρονικότητα του τάδε ζωγράφου είναι 1) ψευδαίσθηση, 2) απάτη, 3) διάσπαση, 4) εξαλλαγή, 5) διαστολή υποκειμένου και αντικειμένου, 6) κατακερματισμός, 7) αλλοτρίωση.

Κατάλαβε φαίνεται η συγγραφέας ότι μας μπούκωσε αρκετά και σταμάτησε εδώ τον κατάλογο, για να προχωρήσει σε κάποιες επεξηγήσεις: «γι' αυτό κύριο μέλημά του είναι να την εξοστρακίσει». Το «την» αναφέρεται βέβαια στην χρονικότητα, θα μπορούσε όμως ν' αναφέρεται και σε οποιοδήποτε ουσιαστικό θηλυκού γένους που αναφέρθηκε πιο πάνω, όπως την ψευδαίσθηση, την απάτη, την εξαλλαγή.
Καταλαβαίνετε λοιπόν τι σύγχυση δημιουργείται όταν κάποιος δεν ελέγχει τα λόγια του; Θέλει να πει ότι ο ζωγράφος προσπαθεί να βγάλει τον χρόνο έξω από το έργο του και για να το πει αυτό αυτό, μας αράδιασε του κόσμου τα αφηρημένα ουσιαστικά. Πως όμως θα το κάνει αυτό (να εξοστρακίσει τη χρονικότητα);
«Αναζητώντας την πρωτογένεια μιας νέας ονοματοθεσίας». Τι σημαίνει άραγε η λέξη «πρωτογένεια»; Μήπως θα πει το πρώτο γένος; Η πρώτη γέννηση; Η πρώτη φάση της ζωής του ανθρώπου; Αλλά εκείνο που είναι για γέλια, είναι η «νέα ονοματοθεσία». Τι θέλει να πει η ποιήτρια, ότι να εξοστρακίσει ο ζωγράφος τον χρόνο από τους πίνακές του, δίνει νέα ονομασία στα πράγματα; Γιατί μιλούμε βέβαια, για ζωγράφο. Και στη ζωγραφική, τι πάει να πει «ονοματοθεσία»; Και ποια είναι η νέα ονοματοθεσία και τι σχέση έχει με την πρωτογένεια, με τη διάσπαση του χρόνου και μ' όλα τ' άλλα που μας είπε παραπάνω;

Και δεν σταματά εδώ, αλλά συνεχίζει: Μέλημα του ζωγράφου είναι να εξοστρακίσει τη χρονικότητα, αναζητώντας, εκτός από την πρωτογένεια μιας νέας ονοματοθεσίας, και την πρωτογένεια μιας «ιδιωματικής γραφής». Αυτό το τελευταίο, παραδόξως φαίνεται κάπως κατανοητό. Υποθετικά πάντα, η ιδιωματική μορφή, είναι μια δική του τεχνοτροπία που αποδίδει το δικό του πρόσωπο ή έστω το ιδίωμα. Κι αυτό το απλό πράγμα, δηλαδή το να βρει ο ζωγράφος το προσωπικό του ύφος, το κάνει μόνο και μόνο για να εξοστρακίσει τον χρόνο; Μυστήρια πράγματα συμβαίνουν στον χώρο της τέχνης κι ακόμα πιο μυστήρια στον χώρο της κριτικής...
Προσέξτε όμως να δείτε, ότι αυτή η ιδιωματική μορφή θα εκκολάψει στην τεχνοκριτικό, πολλά πράγματα παρακάτω: «...μιας ιδιωματικής μορφής, που θα του επιτρέψει την αναδόμηση, ενός κόσμου όπου μέσα του, ερωτικά συγκλίνουν τα πάντα, ικανοποιούνται, αποκαθίσταται».

Εδώ μπαίνει και το ερωτικό στοιχείο. Έτσι, πρωτού τελειώσει το τεχνοκριτικό σημείωμα της κυρίας αυτής, εμείς θα έχουμε γνωρίσει και το πρόβλημα του έρωτα του καλλιτέχνη μας. Αν καταλάβαμε λοιπόν σωστά, ο ζωγράφος προσπαθεί να εξοστρακίσει τον χρόνο, που είναι ένα σωρό πράγματα -αυτά τα περνάμε στο ντούκου- κι αυτό το κάνει αναζητώντας την προσωπική του έκφραση για να ξαναδημιουργήσει (η αναδόμηση που λέγαμε) τον κόσμο και να πετύχει και στον έρωτα, θαρρείς πως ο έρωτας δεν έχει σχέση με τον χρόνο. Βλέπετε λοιπόν, ότι αυτή κουλτουριάρα, με το να θέλει να πει πολλά, τελικά δεν λέει τίποτα;
Το «αφιέρωμα» στα αλαμπουρνέζικα των κουλτουριάρηδων, θα κλείσει με ένα ακόμα μικρό δείγμα της «κουλτούρας» τους. Δεν θα γίνει κάποια ανάλυση, όπως στο προηγούμενο κείμενο. Πάρτε το ως «άσκηση» για το σπίτι και πέστε και σε μας τι καταλάβατε:

«Ο ελλαδικός άνθρωπος στην Ορθοδοξία διατυπώνει τον αρνητικό του νόστο ως «ζώο θεούμενο», μέσα από τον διάλογο του Εγώ του με το Άλλο, ως Ανταρσία ενάντια σε ένα Είναι δίχως Πρόσωπο, αφηγείται το καθολικό του βίωμα, τη διαδικασία ενσάρκωσης στο Εγώ του, την πρόσκτηση, με ενοποιό τον εαυτό του, του διάχυτου και απρόσωπου ως την έλευση του γίγνεσθαι που μετουσιώνεται τώρα, μέσα από την ιστορία του, την διάρκεια της Πράξης του, στο Εσύ και το Εμείς του Εκκαθολικευόμενου Εγώ του...

Ο χριστιανικός άνθρωπος εγκολπώνει το Άλλο στο εκκαθολικευμένο του Εγώ, στο Εσύ και στο Εμείς, «ζωντανό σώμα του Θεού», εκκλησία του. Το Άλλο γίνεται έτσι Εσύ για να θριαμβεύσει ως Εμείς μέσα σε ένα Εγώ μεγαλωμένο δυνάμει στο άπειρο, Έρωτας ως Πράξη του Εσύ έξω από τον Καιρό, και ιστορία ως Πράξη του Εμείς, ενσαρκωμένος Καιρός, συμπίπτουν σε μια δισυπόστατη υφή ενός γίγνεσθαι που εκφράζεται στο Πρόσωπο, στην Παρουσία του Ανθρώπου ως ερωτικής σχέσεως, ως αγαπητικής πράξης».

(Περιοδικό «Αντί», αρ. 239, σελ. 20-21, 1983)
Κείμενα σαν τα παραπάνω, δίνουν το κακό παράδειγμα στη χρήση της γλώσσας, στους νέους που τα διαβάζουν. Η νεότερη γενιά που ψευτομορφώνεται με τέτοια κείμενα, θα γράφει ακόμα χειρότερα και οι παρατηρήσεις της θα είναι και χειρότερες και πιο γελοίες. Ο Στρατής Δούκας έλεγε χαρακτηριστικά, ότι με την λογοτεχνία σήμερα ασχολούνται αποκλειστικά οι άνθρωποι που δεν έχουν ιδέα από γλώσσα. Τα κακά επομένως είναι δύο:

1) Η διαφθορά των νέων που θα εκφράζονται χειρότερα στο μέλλον.
2) Η διαφθορά της ίδιας της γλώσσας που κι αυτή θα γίνει θολή και νερόβραστη.

Παλαιότερα, κάποιος καθηγητής γλωσσολογίας έλεγε: «Μακριά από τους μορφωμένους!» κι αυτό που έλεγε εκείνος ο αγαθός άνθρωπος, ισχύει εκατό φορές περισσότερο για τους σύγχρονους κουλτουριάρηδες που ούτε τη γλώσσα ξέρουν και ούτε έχουν οργανωμένη σκέψη.
Για όσους συναισθάνονται αυτή την εξαχρείωση της γλώσσας και θλίβονται κατάκαρδα για όλη αυτή την κατάντια, η λύση είναι μία: Να προσέχουμε πολύ τα λόγια μας κι ακόμα περισσότερο τα γραπτά μας. Κάθε τι που λέμε να το σκεφτόμαστε, και προπάντων πρέπει να γράφουμε κατανοητά. Και για να γίνει αυτό, πρέπει να διαβάζουμε κλασικά κείμενα της λογοτεχνίας μας, που έχουν σωστή και ζωντανή γλώσσα κι επίσης να στήνουμε αυτί στις κουβέντες του λαού.
Ο Σολωμός πήγαινε στις ταβέρνες της Κέρκυρας για ν' ακούσει πρόσφυγες από την Κρήτη που τραγουδούσαν μαντινάδες. Ο Καβάφης πήγαινε στα καφενεία και τα φαρμακεία της ελληνικής παροικίας της Αλεξάνδρειας κι έστηνε αυτί για να τσακώσει καμιά ζωντανή ελληνική φράση.
Ενώ εμείς, σήμερα διαμορφώνουμε τη γλώσσα μας από τις εφημερίδες, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση, και χώρια που δεν μας μένει καιρός ούτε να σκεφτούμε, ούτε να χωνέψουμε αυτά που βλέπουμε κι ακούμε. Πάντως, ούτε το να στήνουμε αυτί αρκεί. Χρειάζεται και κάτι ακόμα: Να ασκούμαστε στο γράψιμο. Και η άσκηση γραφής, κρατάει μια ζωή...

Το κείμενο του Χριστιανόπουλου το αλίευσα εδώ και... έτσι απλά, το συνιστώ βρε αδερφέ! 

Τρίτη, Νοεμβρίου 25, 2014

Γοργοπόταμος

Επέτειος της ανατινάξεως της γέφυρας του Γοργοπόταμου, και με δεδομένη την πως τη λένε που δέρνει ένα σημαντικό υποσύνολο του συνόλου των συνανθρώπων μας, είναι πια καιρός να δούμε με διεισδυτική ματιά το σκίτσο του Πάνου Ζαχαρη και να οραματιστούμε τις διαφορετικές ατραπούς που θα μπορούσε να έχει ακολουθήσει η ιστορική πορεία εάν εκείνη την τόσο κρίσιμη εποχή είχαν επικρατήσει αξίες διαφορετικές ενός πολιτικού πολιτισμού διαφορετικού. Ατενίστικου. Ποταμίσιου. Νεοφιλελέρικου. Σύγχρονου, βρε αδερφέ!

Σάββατο, Νοεμβρίου 22, 2014

Γενναία ψεύδη

Προκειμένου οι πολίτες της Καλλίπολης να διαχωριστούν στις 3 τάξεις των δημιουργών, επίκουρων και αρχόντων, ο Πλάτων, μέσω των χαρακτήρων του διαλόγου, δηλώνει πως θα ήταν αναγκαίο ένα γενναίον ψεύδος για την αυστηρή κοινωνική συνοχή. Θα έπρεπε να πεισθούν ότι είχε προεξοφληθεί το είδος του χαρακτήρα τους, όταν βγήκαν από τα σπλάχνα της γης. Όταν τους δημιουργούσε ο Θεός, τους φύλακες-άρχοντες τους έφτιαξε από χρυσάφι, τους φύλακες-επίκουρους από ασήμι και τους δημιουργούς από σίδηρο και χαλκό.
Ωστόσο, υπάρχει κινητικότητα ανάμεσα στις τάξεις, καθώς η Ιδεώδης Πολιτεία βασίζεται στην αριστοκρατία του πνεύματος. Αν από χρυσούς γονείς γεννιόταν διαφορετικό παιδί ή αντίστροφα, σε κάθε περίπτωση όφειλαν να το στείλουν στην τάξη όπου πραγματικά ανήκε.
Ο Πλάτωνας προτιμούσε κάτι τέτοιο, ακόμη και λάθος, όπου όλοι οι άνθρωποι θα συνέχιζαν ευτυχισμένοι τη ζωή τους, παρά μια δημοκρατία, όπου θα κυριαρχούσε ο όχλος και θα επερχόταν δυστυχία. Ο χαρακτηρισµός "γενναίον" σχετίζεται µε το σκοπό για τον οποίον λέγεται: να πεισθούν οι πολίτες ότι πρέπει να αισθάνονται αδέλφια για να εξασφαλιστεί η διατήρηση και ευδαιμονία της πόλεως. Ο Αριστοτέλης στα Πολιτικά και στα Ηθικά Νικομάχεια επικρίνει τη θεωρία αυτή και υποστηρίζει ότι θα προκαλεί στάσεις (εξεγέρσεις) στην πόλη και δε θα συµβάλλει στην ενότητά της.
Αυτά λέει η wikipedia για αυτή τη σημαντική φιλοσοφική συνεισφορά του Πλάτωνα στην παγκόσμια διανόηση: Τη φιλοσοφική νομιμοποίηση του ψεύδους στην πολιτική.

Με την Έλλη Παππά να σχολιάζει την υπόθεση του γενναίου ψεύδους από τη σκοπιά της ανθρωπότητας, δηλαδή από τη σκοπιά όλων όσων επί αιώνες έχουν φάει με τη σέσουλα τα γενναία ψεύδη: 
Ο αρχαίος φιλόσοφος, ο Πλάτωνας, που πρώτος δίδαξε τη νομιμοποίηση του ψεύδους στην πολιτική, είχε διατυπώσει μια επιφύλαξη: όσο καλοδουλεμένο, όσο γενναίον κι αν είναι το ψεύδος δεν έχει πολλές ελπίδες να γίνει πιστευτό από τους ανθρώπους με κάπως ώριμη σκέψη, γι' αυτό και παίρνει τα μέτρα του ο φιλόσοφος: περιορίζει τη χρήση του πιο χοντροκομμένου ψεύδους στους απολύτως ανώριμους, στους κάτω των δέκα ετών εγκεφάλους.
 Τέλος πάντων όπως και να 'χει το ζήτημα, καλέ μου αναγνώστη, να θυμάσαι ότι τα γενναία ψεύδη δεν τα εισήγαγε πρώτος ο Χ ή ο Ψ ή ο Ζ φίλος ή εχθρός σου που άρχισε μια ωραία πρωία να εξαπολύει φούμαρα σχετικά με τη γενεαλογία τη δική του ή της ιδεολογίας του.
Όχι σου λέω.
Δεύτερος ήρθε ο φίλος σου.
Διότι ο Πλάτων ήταν που πρωτο-λάνσαρε τα γενναία ψεύδη, κι εφόσον όσο να 'ναι ο Πλάτων συνεχίζει να θεωρείται σοφός άνθρωπος, ας είσαι κι εσύ λίγο ανεκτικός σχετικά με την ενδεχόμενη σοφία των επί των ημερών μας φουμαρολογούντων και ξεφουρνιζόντων γενναία ψεύδη. 

Τραγούδι.
Τζίμης Πανούσης, Π.Χ.

Δευτέρα, Νοεμβρίου 10, 2014

Το δώρο της Γιάννας

Πολλοί κακεντρεχείς σχολίασαν κακεντρεχώς
τη συνάντηση της Γιάννας με τον πρόεδρα...
Και άρχισαν οι κακεντρεχείς
τις κακενρέχειες
υπό τύπον ερωτήματος
αν η Γιάννα έγινε αντισυστημική
ή μπας και είναι ο Σύριζας που έγινε συστημικός..

Λίγοι όμως είναι σε θέση να γνωρίζουν
το γέμον επαναστατικών συμβολισμών δώρο
που η Γιάννα κουβαλούσε στην κόκκινη τσάντα της, 
και το οποίο δώρο πρόσφερε στον πρόεδρα
προκειμένου αυτός να το κρεμάσει στο κόκκινο φόντο της φωτο 
δίνοντας μια επαναστατική εσάνς στο γραφείο του!


Κυριακή, Νοεμβρίου 09, 2014

32ος κλασικός μαραθώνιος: Η χαμένη ευκαιρία

Ο σημερινός 32ος κλασικός μαραθώνιος της Αθήνας υπήρξε, απλώς, μια χαμένη ευκαιρία.
Μια ευκαιρία να σπάσει κάθε ρεκόρ, πήγε χαμένη.

Για παράδειγμα, θα μπορούσε να έχει σπάσει κάθε ρεκόρ συμμετοχής, εφόσον ο αριθμός των συμμετεχόντων κάλλιστα θα μπορούσε να είναι 4 εκατομμύρια Έλληνες κάτοικοι της Αθήνας, συν τουλάχιστον δύο εκατομμύρια Έλληνες απ' την υπόλοιπη Ελλάδα, συν τουλάχιστον ένα εκατομμύριο Έλληνες του εξωτερικού, συν εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες που ζουν στην Ελλάδα και τουρίστες που έτυχε να βρίσκονται αυτές τις μέρες στην Αθήνα.

Όλοι αυτοί -και ακόμα περισσότεροι- είναι περισσότερο από βέβαιο πως θα είχαν ενδιαφερθεί να τρέξουν στον σημερινό μαραθώνιο, εάν είχε ανακοινωθεί πως ο υπεραθλητής με το ελληνικό ονοματεπώνυμο θα έπαιρνε και αυτός μέρος...

Επίσης, ο αθλητής αυτός, ο βέβαιος νικητής με το ελληνικό ονοματεπώνυμο, κάλλιστα θα μπορούσε, όχι απλώς να έχει επιτύχει επίδοση-ρεκόρ (πολύ καλύτερη από εκείνη που επέτυχε ο Κενυάτης αθλητής) αλλά θα μπορούσε -θα ήταν αναγκασμένος εκ των πραγμάτων- κυριολεκτικά να συντρίψει την προηγούμενη καλύτερη επίδοση, γράφοντας, κυριολεκτικά, ιστορία.

Δυστυχώς, τίποτε από αυτά δεν συνέβη. Και είναι κρίμα. Οι αρμόδιοι έδειξαν πρωτοφανή και αδικαιολόγητη αβελτηρία και δεν φρόντισαν να τον πείσουν να συμμετάσχει...

Φωτογραφία του αθλητού με το ελληνικό ονοματεπώνυμο,
ο οποίος αν συμμετείχε στον μαραθώνιο
ευχαρίστως θα συμμετείχαν και εκατομμύρια συνέλληνες
για να έχουν την ευκαιρία να τον πάρουν στο κυνήγι
αναγκάζοντάς τον να σπάσει κάθε ρεκόρ ταχύτητας.

Σάββατο, Νοεμβρίου 08, 2014

Λένιν και Πλωτίνος

"Χωρίς επαναστατική θεωρία δεν υπάρχει επαναστατικό κίνημα" έλεγε ο Λένιν και κάπου το πέτυχα τις προάλλες επ' αφορμή της νιοστής επετείου της Οκτωβριανής επαναστάσεως, και μου ήρθε στο μυαλό η κλασική ατάκα όσων βαριούνται να ξεκουνήσουν. Ατάκα λέγουσα "Μια χαρά τα λέτε στη θεωρία... Να σας δούμε όμως τι θα κάνετε στην πράξη", ατάκα που εμπεριέχει τη σφοδρή πιθανολόγηση που λέει ότι "σκατά θα τα κάνετε στην πράξη κι εσείς όπως όλοι". Πρόκειται για ατάκα που κυκλοφορεί σε πολλές παραλλαγές (π.χ. εκείνοι που βαριούνται να ασχοληθούν με θεωρητικά ή θεολογικά ή ιδεολογικά ή οικονομολογικά κλπ ζητήματα, πετάνε ένα "όλες οι θεωρίες είναι εξαιρετικές... στην πράξη είναι που κολλάμε" και ξεμπερδεύουν έχοντας αποφύγει τη μελέτη των ζητημάτων κι έχοντας διατηρήσει άθικτη τη νωθρότητα του νου τους).

Πάντως, όλοι αυτοί, σε φιλοσοφικό επίπεδο αν το δούμε, ίσως έχουν με το μέρος τους κοτζάμ Πλωτίνο!

(...) καί ἄνθρωποι, ὅταν ἀσθενήσωσιν εἰς τὸ θεωρεῖν, σκιὰν θεωρίας καὶ λόγου τὴν πρᾶξιν ποιοῦνται. Ὅτι γὰρ μὴ ἱκανὸν αὐτοῖς τὸ τῆς θεωρίας ὑπ᾽ ἀσθενείας ψυχῆς, λαβεῖν οὐ δυνάμενοι τὸ θέαμα ἱκανῶς καὶ διὰ τοῦτο οὐ πληρούμενοι, ἐφιέμενοι δὲ αὐτὸ ἰδεῖν, εἰς πρᾶξιν φέρονται, ἵνα ἴδωσιν, ὃ μὴ νῶι ἐδύναντο. Ὅταν γοῦν ποιῶσι, καὶ αὐτοὶ ὁρᾶν βούλονται αὐτὸ καὶ θεωρεῖν καὶ αἰσθάνεσθαι καὶ τοὺς ἄλλους, ὅταν ἡ πρόθεσις αὐτοῖς ὡς οἷόν τε πρᾶξις ἦ.  (...). Τίς γὰρ θεωρεῖν τὸ ἀληθινὸν δυνάμενος προηγουμένως ἔρχεται ἐπὶ τὸ εἴδωλον τοῦ ἀληθινοῦ;

Ό εστί μεθερμηνευόμενον και ελεύθερα αποδιδόμενον:

Και οι άνθρωποι, όταν εξασθενήσει η ικανότητά τους να θεωρούν, παίρνουν τη σκιά της θεωρίας και της λογικής και την κάνουν πράξη. Αυτό συμβαίνει επειδή, εξαιτίας της αδύναμης ψυχής τους δεν τους αρκεί η θεωρία, δεν μπορούν να προσλάβουν επαρκώς το αντικείμενο της θεωρίας κι έτσι δεν μπορούν να νιώσουν γεμάτοι με αυτό. Ωστόσο επειδή συνεχίζουν να έχουν την επιθυμία να δουν το αντικείμενο της θεωρίας, οδηγούνται στην πράξη για να δουν (με τα μάτια τους) αυτό που δεν μπορούν να δουν με τον νου τους. Όταν λοιπόν δημιουργούν, το κάνουν επειδή επιθυμούν να θεωρήσουν και να αισθανθούν -τόσο αυτοί όσο και οι άλλοι γύρω τους- το αντικείμενο της θεωρίας τους, προσπαθώντας να το κάνουν πράξη.  (...) Διότι ποιός θα καθόταν ν' ασχοληθεί με το είδωλο του αληθινού αν είναι ικανός να θεωρήσει το αληθινό?

Τσκ τσκ τσκ!!! Τι είπες τώρα!!! Τι είπε ο φιλόσοφος!!!

Δημήτρης Ζερβουδάκης, Θεωρία και πράξη

Παρασκευή, Νοεμβρίου 07, 2014

Ουφ, πάει κι αυτό το νταβαντούρι με το τζόκερ

Όπου το ενθάδε κείμενο μπλογκ τις τελευταίες βδομάδες γνώρισε μέρες δόξας κι έκανε ρεκόρ θεάσεων από προλετάριους που έψαχναν να γίνουν πολυεκατομμυριούχοι, ξυπνώντας μου την αρχαία μου προσωπική απορία, τη λέγουσα "ρε συ δεν το καταλαβαίνω αυτό, το να τσιμπάνε μόνο όταν έχει πολλαπλά τζακ-ποτ και να θέλουν να γίνουν πολυεκατομμυριούχοι και να μην ενδιαφέρονται να γίνουν εκατονταδοχιλιαδούχοι όταν δεν έχει τζακ-ποτ, τι διάολο, μισθοσυντήρητοι είναι ρε μπαγάσα, για ποιό λόγο απαξιούν να διεκδικήσουν εκατοντάδες χιλιάδες στο τζόκερ (σου λέει, σιγά, τι να μου κάνουν εμένα μερικές ψωροεκατοντάδες χιλιάδες...), τι παραμύθιασμα είναι αυτό που έχουν φάει αναφορικώς προς  τα μιλιόνια οι προλετάριοι..."

Τι να πω δεν ξέρω.

Έχεις και τον Όργουελ στο 1984 να επιμένει πως "αν υπάρχει ελπίδα αυτή βρίσκεται στους προλετάριους. Αν υπήρχε ελπίδα ΕΠΡΕΠΕ να βρίσκεται στους προλετάριους".

("If there is hope", wrote Wilson, "it lies in the proles". If there was hope, it MUST lie in the proles, because only therein those swarming disregraded masses, 85 per cent of the population of Oceania, could the force to destroy the Party ever be generated. The Party could not be overthrown from within. Κλπ κλπ κλπ χρήσιμα και ψυχωφελή).

Πω! ρε μπαγάσα αναγνώστη μου, είπα 1984 και θυμήθηκα τι γινόταν στις αρχές του 1984 όταν ο Κάκτος είχε κυκλοφορήσει στα ελληνικά το 1984 του Όργουελ και κάναμε χάζι που πήγαιναν οι νοικοκυρούλες και το αγόραζαν για λογαριασμό των προλεταρίων συζύγων τους πιστεύοντας πως πρόκειται για ένα είδος Καζαμία... Τρελλλλές πωλήσεις...

Τι να πω δεν ξέρω.  Τώρα που το σκέφτομαι, μου φαίνεται παράξενο ότι φέτος, 30 χρόνια μετά, δεν θυμάμαι να πέτυχα καμιά αναφορά του στυλ "30 χρόνια μετά το 1984".

Περίεργο.

Όπως και να 'χει, αν υπάρχει ελπίδα αυτή βρίσκεται στους προλετάριους.

Και δε μιλάω για την ελπίδα των προλετάριων να κερδίσουν 17 μύρια στο τζόκερ.

Τετάρτη, Νοεμβρίου 05, 2014

Κατὰ τὸ νόμιμον τὸ παλαιὸν καὶ ἀρχαῖον

Μου επιτρέπεις να σε ξενερώσω λίγο, ε?

Να έχεις σκαρφαλώσει, λέει, στον Άρειο Πάγο. Ζεστό απογευματάκι, καθαρός ουρανός, ο ορίζοντας προς τα δυτικά να γεμίζει με τις πιο γλυκιές αποχρώσεις της ροδαλότητας κι εσύ, σιγοπίνοντας το ουζάκι σου να θαυμάζεις τα χρώματα του αττικού δειλινού, αυτή την ολόγλυκη γαλήνη της ομορφιάς και να λες στην παρέα σου πόσο τυχεροί και πόσο ευνοημένοι ήταν οι Αθηναίοι της εποχής του χρυσού αιώνα που είχαν τη δυνατότητα, το προνόμιο, να βιώνουν αυτή τη γλυκιά γαλήνη του ηλιοβασιέματος δίχως ανάμεσα σ' αυτούς και το ηλιοβασίλεμα να μεσολαβεί όλο αυτό το άχαρο σύμπλεγμα του μπετόν...

Ω, ναι, και η παρέα σου να συμφωνεί και να επαυξάνει πως οι αρχαίοι Αθηναίοι ήταν ευνοημένοι που μπορούσαν ν' απολαύσουν όλη την εντυπωσιακή ροδαλότητα του αττικού ηλιοβασιλέματος, αυτή τη γαλήνη, αυτόν τον ρεμβασμό του σούρουπου...

Και ξαφνικά ένας απ' όλους, ένας μαλάκας σαν εμένα, ας πούμε, να πετάγεται και να σε ξενερώνει λέγοντας:

Χμμμ... Παιδιά, τα πράγματα δεν ήταν ακριβώς έτσι... Για τους Αθηναίους της κλασικής εποχής το απόγευμα, πιθανότατα, δεν ήταν και τόσο ρομαντικό όσο νομίζετε. Πιο πολύ το έβλεπαν σαν προμήνυμα του επερχόμενου σκοταδιού, και πιστέψτε με, η ανθρώπινη φύση το φοβάται το σκοτάδι. Έτσι και για τους Αθηναίους, φαίνεται πως το σούρουπο ήταν περισσότερο πηγή μιας αδιόρατης ανησυχίας. Υποβλητική ώρα, αναμφίβολα, αλλά μάλλον με την αρνητική έννοια. 

 ἱέρειαι καὶ ἱερεῖς στάντες κατηράσαντο πρὸς ἑσπέραν καὶ φοινικίδας ἀνέσεισαν, κατὰ τὸ νόμιμον τὸ παλαιὸν καὶ ἀρχαῖον, αναφέρει κάπου ο μαστρο-Λυσίας.

Οι ιερείς και οι ιέρειες της Αθήνας όταν αποφασιζόταν από τον δήμο πως έπρεπε να καταραστούν κάποιον -τον Αλκιβιάδη, τον Ανδοκίδη και την παρέα τους εν προκειμένω- βάζανε τις πορφυροκόκκινες σχολές τους, ίσως παίρνανε και τίποτα πορφυροκόκκινες σημαίες, και περίμεναν να φτάσει η ώρα του πορφυρού ηλιοβασιλέματος, που είπαμε ότι, πιθανότατα, για τους Αθηναίους έτσι κι αλλιώς ήταν μια ώρα αδιόρατης ανησυχίας... κι εκείνη την ώρα, "κατά το νόμιμον το παλαιόν και αρχαίον", στραμμένοι προς τη δύση άρχιζαν να φωνάζουν πιθανότατα κάτι σε στυλ "κατάρα στους ιερόσυλους!" με τις κραυγές τους να γεμίζουν με ιερό τρόμο τα σουρουπωμένα στενά της πόλης... 

Πίστεψέ με, δεν επέλεγαν αυτή την ώρα "προς εσπέραν" εξαιτίας της γλύκας και του ρομαντισμού της αλλά εξαιτίας του δέους και της ανησυχίας που -από τη φύση της- η ώρα αυτή σκόρπιζε στις καρδιές των Αθηναίων.

Και ξέρεις ποιό θα ήταν το πιο παράξενο όλων? Ότι το άκουσμα όλων αυτών των ξενερωτικών που θα σας έλεγε ένας μαλάκας σαν εμένα χαλώντας σας τη μαγεία του αττικού δειλινού, παραδόξως και από σπόντα, θα είχατε επιτέλους αισθανθεί ένα αμυδρό, ελάχιστο αλλά αληθές κομματάκι του τρόπου με τον οποίο οι αρχαίοι Αθηναίοι προσέγγιζαν το ηλιοβασίλεμα. Θα είχατε μπει, έστω και αμυδρότατα, στη θέση τους και στην ψυχοσύνθεσή τους. Πάντα κάνουν καλό τέτοιες προσεγγίσεις.

Οπότε, σόρρυ αν σε ξενερώνω καμιά φορά, αλλά το κάνω για καλό... και δε φταίω εγώ που ενώ μερικά πράγματα παραμένουν αιωνίως ίδια, η συνείδηση των ανθρώπων αλλάζει και με το πέρασμα των αιώνων τα εκλαμβάνει διαφορετικά...
------------------------------------------------------
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Η φράση  "ἱέρειαι καὶ ἱερεῖς στάντες κατηράσαντο πρὸς ἑσπέραν καὶ φοινικίδας ἀνέσεισαν, κατὰ τὸ νόμιμον τὸ παλαιὸν καὶ ἀρχαῖον", είναι από τον Κατά Ανδοκίδου Ασεβείας λόγο που ο Λυσίας έγραψε για λογαριασμό ενός... χμ... έως και θεοκράτη μπορώ να σου πω, της εποχής του. 

Σε μερικές μεταφράσεις-αποδόσεις, το "προς εσπέραν" αποδίδεται ως "στραμμένοι προς τα δυτικά", μάλιστα μερικοί τολμηροί το συνέδεσαν με το δίπολο που έχουν μέσα στο μυαλό τους, όπου "Ανατολή = Ήλιος = Φως και Ουρανός = Ουράνιες θεότητες και τέτοια" ενώ "Δύση = Σκοτάδι = Χθόνιες θεότητες και τέτοια" και πρότειναν την εκδοχή ότι οι ιερείς ζητούσαν από κάποιες χθόνιες θεότητες να τιμωρήσουν τους ιερόσυλους. Όμως, η κύρια έννοια του "προς εσπέραν" μέσα στην ελληνική γραμματεία είναι απλώς "περίπου την ώρα που δύει ο ήλιος". Βέβαια, την ώρα που δύει ο ήλιος, το λογικό είναι οι ιερείς να είναι στραμμένοι προς τον ήλιο που δύει προς τα δυτικά. 

Τέλος, να πούμε ότι ο Πλούταρχος, πιθανότατα περιγράφοντας το ίδιο σκηνικό αναφέρει την τιμητική εξαίρεση μιας ιέρειας που λεγόταν Θεανώ, η οποία μπροστά στην πιεστική απόφαση του δήμου να καταραστούν οι ιερείς τον Αλκιβιάδη και την παρέα του, εξέφρασε μια άποψη πιο κοντά στην ιδιοσυγκρασία μου: "Παιδιά σόρρυ, αλλά εγώ έγινα ιέρεια για να δίνω ευχές, όχι για να δίνω κατάρες".

Δευτέρα, Νοεμβρίου 03, 2014

Τι να απέγινε το jodigraphics.net?

To τελευταίο δείγμα περιεχομένου του πιθανότατα ήταν το ανωτέρω, αλλά τώρα μοιάζει κλειστό.
Περίεργα πράματα... 

----------------------------------------------------------------------------------------------
Νεότερη ενημέρωση: 
Λύθηκε κι αυτό το μυστήριο.
Η γυναίκα μου θα το δει και θα μου πει
"άχρηστε εσύ να τα βλέπεις που όλο πιάνεις 2+1, δηλαδή τρία",
πάντως το μυστήριο λύθηκε.

Κυριακή, Νοεμβρίου 02, 2014